| Главная » Файлы » Материалы пользователя [admin] | [ Добавить материал ] |
| В разделе материалов: 1756 Показано материалов: 571-580 |
Страницы: « 1 2 ... 56 57 58 59 60 ... 175 176 » |
|
Жазушы Қалихан Ысқақовтың шығармаларында көтерген проблемалар мен қоғамдық қомақты мәселелер бір күнде, бір жылда шешіле салмайтын, кешегі арқылы бүгінгі ұрпақты ойландыруға жетелейтін терең философиялық ойларға апаратын тағлымды туындылар. Жазушының әрбір шығармасын оқығанда онда суреттелетін өмір шындығына көңіл аударып қана қоймайсың, адамдардың мұңы мен мұқтажына еріксіз ортақтасып, терең толғанысқа, сағынышты балалық шаққа, басыңнан өткен қимас сезімдерге орала бересің. Бұл жазушының шығармашылығындағы халықтық сипаттың әсері, әдеби кейіпкерінің жақын болуының себебі де өзіміздей қарапайым адамдардың өмірінен алынғандығы, олардың психологиясын өзгеше өрнектеуінен десе болғандай. |
|
Қасым Аманжоловтың поэзиясы – негізінен оның шығармашылығының өзегі, мызғымас ірге тасы болып табылатын ақын өмір сүрген кезең, қоғам, заман шындығын, өз тұстастарының тағдырын, жарқын болашағын жырлаған, дауылдай бұрқап, жалындай лапылдап шалқыған, терең де өткір, ойлы да отты сезімнің поэзиясы. |
|
Бұл жаңалықтарды шын өнегелі түрде кәдеге жарата білсе, онда бұл өркендеп келе жатқан жаңа ұлттық формаға қосылған ізгі, соны игілік болар еді. Біздің теорияшыларымыз ұлттық форма жайында міне осыларды ескергені мақұл». (М. Әуезов. Жиырма томдық шығармалар жинағы. 14-том, 300-бет). Сол кезеңде жүргізілген саясаттың зәрінен сескеніп, тұспалдап ғана айтылған осы сөздерден автордың аудармада болсын, әдебиеттің басқа саласында болсын ұлттық түр мен форманың сақталуын бар жан-жүрегімен қалайтыны айқын аңғарылады. |
|
Иә, көркем аударманың ұлт мәдениетін өркендетуге елеулі үлес қоса алатынын бүгінде ешкім де жоққа шығармас. Бұған мысалды көптеп келтіруге болады. Лермонтовтан, Пушкиннен, Крыловтан жасаған Абай аудармалары, Шәкәрім аудармалары, орыстың классик ақын-жазушыларының қазақ тіліне аударылған шығармалары, орыс тілінен аударылған шетел жазушыларының шығармалары, сөз жоқ, оқырмандардың ой-өрісін кеңейтіп, жан-дүниесінің рухани баюына септігін тигізді. Сонымен қатар М. Әуезов бастаған қазақтың классик жазушыларының шығармалары қазір бүкіл дүниежүзін аралап, халқымыздың кескін-келбетін барша жұртқа әр қырынан көрсетіп, таныстыруда. Ал Президенттің бастамашылығымен «Мәдени мұра» айдары бойынша соңғы жылдары қолға алынған тың шаралар бұл іске соны серпін берді. |
|
Қарағанды көмір кенішін алғаш ашушы Аппақ Байжанов, ол 1833 жылы Нұра өзенінен оңтүстікке қарай Қарағандыбасы деген жерде тас көмір кесектерін табады. Ел ауызындағы аңызға қарағанда, Қазіргі Қарағандыдағы Ескі қаланың орнында қалы қараған өседі екен. Сол қарағанның ішінде соңында екі тазысы бар Аппақ деген бір байдың қойшысы қой жайып жүреді. Бір кезде қойдың бір шеті дүр ете қалады. Жалт қараса бір суыр қашып бара жатыр екен. Тазылар тұра бастыртады, бірақ, суырдың іні таяу екен, ініне қояды да кетеді. Ол күнү–күн кешкіріп қалғандықтан Аппақ суырдың інінің аузын таспен бекітіп кетеді. Келесі күні ерте келіп, суырды інінен қазып алады. Сол күні ін түбінен көмір шыққан екен дейді. Әуелде Аппақ оның не екенін білмейді… Қара бояу ма деп ойлайды. |
|
Қызыл кеніш сарайы туралы аңыз Бағзы бір заманда Әуке және Қонтажы деген екі хан өмір сүріпті. Әукенің Нежде деген сұлу қызы болған. Қонтажы болса соған ғашық. Көп кешікпей олар құда түсуге қам жасайды. Базарлықтарын артып алып, керуен жолға шығады. Қонтажы өте бай болған. Әуке хан онымен құда болатынына өте қуанады. Көп кешікпей Нежде өзінің туған үйінен бірінші рет алыс сапарға шықты. Бас аяғы елу түйеге жүк артылып, сексен адам керуен құрамына енді. Олармен қоса бір қазақ, бір қалмақ батырын жібереді. Олар Кент тауының бауырына келгенде күн суытып, боран соғады. Батырлар тоңғаннан кейін бір-бірімен күресуге бел байлайды. Олар ұзақ алысып, ақырында қазақ батыры қалмақтың белін сындырады. Мұны көрген хан қызы ашуға мінеді. Бірақ ол көп кешікпей, қазақ батырына көңілін білдірді. Одан соң хан қызы бұдан әрі бармаймыз, осы жерде қыстаймыз дейді. Оның сөзін екі етпейтін керуен мүшелері сарай салу қамына кірісті. Сарай құрылысы басталып оны қызыл граниттен салған. Сондықтан, оны қызыл - Кеніш деп атау ұйғарылды. Қызыл кеніш туралы аңыздың бірнеше түрлері бар. |
|
Қарқаралының тарихы қазақтың ауыз әдебиетімен тығыз байланысты. Оның Қарқаралы аталуын "Қозы Көрпеш - Баян сұлу" жырымен байланыстырады. Жанақ ақын жырлағандай: "Қыз берген қарқарасы түсіп қалып, Тау атын Қарқаралы қоя сапты" деген аңыз бар. |
|
Бір күні кешке қарай тау басындағы көлге барса, дыбыс шығады, ағаш арасынан бақылап тұрса, адам бейнелі біреулер суға шомылып жүр екен. Егделеу еркек бейнелісіне барлығы: "Әплит, әплит"деп бәйек болып жүрген сияқты. Әлгілерге білгізбей, шегініп кетіп қалады. Ертесіне елең-алаңда тағы келеді, сөйтсе әлгі ібілістер тағы шомылып жүр екен. Әйел бейнелі егделеу біреуіне: "Жәплит жәплит"деп бәйек болып жүр екен. Сонда Жиренсақал әулие: "бұл өсіп-өнетін ібіліс екен ғой, Әплиті - әкесі, Жәплиті - шешесі болған ғой"деп шыдай алмай дұға оқып, айқайлап жіберіпті. "Малғұндар! Енді кездессеңдер маймылға айналдырып жіберем!"деп ақырған. Әулие одан кейін де көлге бірнеше рет барған және түнеген, бірақ шайтандарды қайтып кездестірмеген. Содан кейін ол, шағын көл "Шайтанкөл"атанып кеткен. Теке ақсақал бұл әңгімені ұлғайған кезде әкемнен естіп едім дейтін. |
|
Қарқаралы орманында елсіз кезде оңтүстік жақтан келген Жиренсақал мен Шәймерден деген кезбе әулиелер болған екен. Олар жазда осында келіп, орман ішін аралаған. Қазір "Комсомол шыңы"деп аталатын биік тау бұрын "Жиренсақал"деп аталатын. Бұл кісілер садақты мерген болған, ол кезде орман ішінде аңның неше түрі болған. Тамақтанарда арқардың марқасын не тоқтысын, немесе киік, қарақұйрықтың марқа төлдерін атып алатын. Аңды сойған соң қарнына толтырып тау пиязы, шалғын жуа мен тұзды қоса салып. жайдақ жақпар тастардың қазан сияқты шұңқыр жерін тауып, үстіне от жағып пісіргенде қазанға пісіргеннен анағұрлым дәмді болады екен. |
|
Бұл көл алғашқы кезде "Әулие көл" атанған. Баяғыда бұл көлді әулие мекендеген, суына беті-қолын жуған деп жұрт киелі су санапты. Жұма сайын қожа-молдалар бастаған байлар келген екен. Жағасында құдайға арнап мал сойып, құран оқысады. Шаншар ішінде Торсықбай дейтін қу болған. Бірде сол әлгіндей топтық үстінен шығады, құрбанға шалынған малдың мол етінен қарбыта асап, сары қымыздан сылқыта жұтармын деп жұтынады. Бірақ жуандар жыртық шапанды кедейді табаққа жолатпайды. Бұған қорланған қу ішінен "тұра тұрыңдар, бәлем!" деп кете барады. Бір күні әлгілер көлдің басына тағы жиналады. |
