| Главная » Файлы » Материалы пользователя [admin] | [ Добавить материал ] |
| В разделе материалов: 1756 Показано материалов: 1011-1020 |
Страницы: « 1 2 ... 100 101 102 103 104 ... 175 176 » |
|
Ақын орыс тілін өз бетінше оқып үйреніп, орыс әдебиетінің А. С. Пушкин, М. Ю. Лермонтов, Л. Н. Толстой, В. Г. Белинский, Н. А. Добролюбов, М. Е. Салтыков-Щедрин, И. А. Крылов т. б. ойшыл- ақындардың шығармаларымен танысып, аударма жасаған. Орыс тілі арқылы әлемге есімдері мәлім ұлы ойшыл-философтар Сократ, Платон, Аристотель, Спенсер, Дрэпер, Милль еңбектеріне қол жеткізді. И. В. Гете, Дж. Г. Байрон, А. Мицкевич сияқты ақындар жырларынан сусындады. Орыс тілінің осындай ұлы өрісін тани білгендіктен де «Интернатта оқып жүр...» атты өлеңінде: «Орыс тілі, жазуы - Білсем деген таласы...» деп жастардың орысша тіл ұстартуға деген жақсы ықыласын көңіліне медеу түтады. Ал ғақлияларының Жиырма бесінші сөзінде: «Орысша оқу керек, хикметте, мал да, өнер де, ғылымда- бәрі орыста зор», «сен оның тілін білсең, көкірек-көзің ашылады» дейді.
|
|
Матасу деп сөз тіркесіне енген екі сөздің де біріне-бірі іліктес грамматикалық формалар алып байланысу амалы айтылады. Бұл формалар — ілік жалғауы мен тәуелдік жалғауы. Басым сөз тәуелдік жалғаулы тұлғада тұрып, бағыныңқы сөз ілік септікті тұлғада тұрады. Сөз тіркесі анықтауыштық қатынасты білдіреді: көшенің жиегі, машинаның кабинасы.
|
|
Жекей. Қазіргі тұрғыдан қарасақ, тілімізде өте сирек қолданылатын сөз. Сондықтан да болар «жекей» сөзінің қара басын 1959—1961 жылдары баспадан шыққан екі томдық «Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі» мен осы күндерде қолданылып жүрген орфографиялық сөздікте де кездестірмедік. Тек он томдық түсіндірме сөздігімізде: «жекей» сөзіне «сәнді, әсем (орыс. мода)» сияқты түсінік берілген де, мысал ретінде «Үш ғасыр жырлайды» кітабынан мына екі жол өлең берілген:
|
|
Сөз айшықтары орыс. фигуры речи — сөйлеудін әсемдігін, мәнерлілігін, экспрессивтік мәнің күшейтетін синтаксистік құрылымдардың формалары, ұзақ уақыт бойы қалыптасқан, жиі қолданылатын амал-тәсілдер. Оларға: шендестіру, қайталау, параллелизм, риторикалық сұрақ-жауап, дауыс ырғағы т. б. жатады. Сөз айшықтары адамның сөйлеу шеберлігін, зерделілігін, тіл байлығын көрсетеді. |
|
Сөз орыс. Слово, ағылш. Word – зат пен құбылыстың атын, түр-түсін, сапалық белгісін, амалын, қимыл-әрекетін таңбалаушы негізгі мағыналық-құрылымдық бірлік. Болмыстың тілдік атауы ретінде дыбыс пен мағына тұтастығынан тұрады. Сөзді құраушы бірлік – дыбыс, ал мағына – Сөздің ішкі мәні, мазмұны. Дыбыстық құрылым сөздің ішкі мәніне, ұғымға бағынышты болады. Сөз – тілдік категория, ұғым – логикалық категория. Ұғым сөз арқылы айтылады, бірақ сөз тілдегі барлық ұғымдарды білдіре бермейді. Одағай, шылау сөздерде мағына болғанмен, олардың ұғымға қатысы болмайды. Сөздің негізгі белгілері:
|
|
«ҚАЗАҚ ҚОЛЖАЗБАЛАРЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ СИПАТТАМАСЫ» – 1975–89 ж. аралығында жарық көрген 6 томдық ұжымдық ғыл. еңбек. Жинақта ҚР ҰҒА Орт. ғыл. кітапханасы мен Әдебиет және өнер ин-тында сақталған қазақ қолжазбаларының ғыл. сипаттамасы берілген. «Қ. қ. ғ. с-на» енген шығармалардың басым бөлігі қазақ халқының арғы-бергі өмірінен алынса, біразы шығыс елдері халықтары шығармаларын қамтиды.
|
|
Қазақ графикасы — қоғамдағы түрлі тарихи-әлеуметтік өзгерістерге сәйкес бірнеше жазу нұсқаларына (араб, латын, кирил жазулары) бағындырылған, фонематикалық принципке сүйенетін қазақтың дыбыстық жазуы. Графика (гр. graphike — жазылған, өрнектелген) — графемалар, тыныс, екпін белгілері т.б. жазу құралдар жиынтығы, фонемалық жазудағы графема мен фонема арасындағы қатынастар жүйесі және оларды зерттейтін тіл білімінің бір саласы. |
|
Қытай тілінде екі категория бар, олар дәстүрлі классификация бойынша жіктелмейді. Олардың бірі – «кеңейтілген» иероглифтер категориясы мысалы, саі «материалы» – фоноидеограмма, негізгі mu элементі «алғаш және саі «талант» фонетикасынан құралға. Бірақ талант және материал арасында мағыналы байланыс бар және «кеңейтілген» иероглиф «материал, табиғи жабдықтар» деген кең мағынаға ие. Бұл ағылшын тіліндегі cheque және cheek сөзінің айырмашылығын еске түсіреді, сол жағдайлар қытай тілінде көптеп кездеседі.
|
|
Сөздер жеке-жеке тұрғанда түбір қалпында жұмсалады да, сөйлеу кезінде бір-бірімен түрлі байланысқа түседі. Бұл байланысты тілдегі түрлі бөлшектер жүзеге асырады. Олар түбір мен қосымшаға жіктеледі. Түбір сөздің мағына беретін бөлшегі болса, қосымшаның жұрнақ деп аталатын түрі жаңа сөз тудырады немесе сөзді түрлендіреді. Ал жалғау сөз бен сөзді байланыстырады.
|
|
Грамматика - бір тілдің грамматикалық құрылысын зерттеудің. Грамматикалық құрылсы белгі бір тілдегі грамматикалық жүйе, грамматика бір-бірімен өте байланысты екі салаға бөлінеді. Олар: морфология және синтаксис.
|
