Күріш көже – суға қайнатып дайындайды. Әзірлені процесі бидай көжеге ұқсас. Оған 100 г күріш, 1 л су, 1 шай қасық тұз, 0,5 л айран, іркіт немесе қатық қажет.

Қарма дәмді әрі жұмсақ болуы үшін май салып сүтпен немесе айранмен иелеген жөн.   Ашытпаған қамыр қатты иленеді де, ашытылған қамыр жұмсақ иленеді. Жұмыртқа қосса да болады. Қарманы таңдырға пісіреді.

Қаттама – нанның өте дәмді түрі. Май, жұмыртқа, сүт құйып, қатты етіп иленген қамырды жұқалап жайып, жайманың бетіне май жағады. Оны қайта рулон етіп орап, пышақпен бірнешеге бөліп, әр бөлікті қайтадан жаяды, әр жайылған нанды қазанда қыздырылған майға салып пісіреді содан шелпек қатпар-қатпар болып өте дәмді болып піседі. Кейде мұндай қаттаманы қазанға май жағып қарма тәрізді етіп пісіруге болады.

Қонақ көже – ақталған қонақ дәнін суға, сорпаға, сүтке қайнату арқылы дайындалады. кей жерлерде етке салатын нанды жіңішкелеп кесіп те көже жасайды.

Құймақ – ұн мен жұмыртқа қоспасын майға қуырып пісіреді. Құймақ құю үшін ең алдымен кәрлен кесеге не болмаса сол сияқты аузы кең ыдысқа бірнеше жұмыртқаны жарып салып, ақ уызы мен сары уызы әбден арласқанша қасықпен араластырады. Одан соң піскен жылы сүтке татымына қарай тұз бен сода және азырақ ұн сеуіп араластырып, жұмыртқаның үстіне құяды. Жаңа қоспаны қасықпен араластырады. Сонда ыдыста сары түсті, қоймалжың қоспа пайда болады. Сол қоспаны қасықпен шақтап алып қазанда немесе шұңғыл табада қайнап тұрған майға жеке-жеке құяды. Құймақтың асты күйіп кетпеу үшін екі бетін кәпкірмен кезек-кезек аударып тұрады. Құймақ – аса дәмді әрі жұғымды тағам.

Майсөк (майтары) – ақталған тарыны, қонақты, сөкті майға қуырып дайындалатын тағам. Майсөкті дайындағанда қойдың құйрық майын турап шыжғырып, шыжыған алмаған күйіне ақтаған тарыны, қонақты не сөкті салып қуырады. Майсөкті сол күйінде немесе шайға салып жеуге де болады. Қойдың құйрық майы болмағанда жылқының майына, сары майға, тортасын айран майға, кейде тіпті тоң майға да қуырып әзірлеуге болады.

Май шелпек – ұны сары май қосып илеп, онша жұқа етіп жаймай пісіреді. Май шелпектің арасына қойдың, жылқының шыжығын салуға болады.

Орама – қазақтың соңғы кезде шыққан тағамдарының бірі. Жұмыртқа салып тұзды суға қатты етіп иін қандыра илеген қамырды суық суға малынған шүберекке орап қою керек. Етті ұсақ етіп турап, оған ұсақ туралған пияз, асқабақ немесе сәбіз болғаны жөн. Егер ет арық болса, оған ерітілген маргарин, сарымай немесе өсімдік майын құйса да болады. Оған қара бұрыш, қажетіне қара бұрыш, қажетіне қарай тұз салып араластырып, дайындалған қамырдыбірнешеге бөліп өте жұқа етіп жаю керек. Жайылған қамырға  шекілдеуік майын жағып, үстіне фарш салынып тегіс жайылады. Фарш салынған жайманы орамалап, май жағылған манты пісіргіштің ішіне айналдыра саласыз. Дайындалған қамырыңыз бен фарштан осылай ораманы орналастырғанан кейін, қайнап жатқан суы бар  кастрюлдің бетіне қойып, бетін буы шықпайтындай етіп қымтап жабамыз. Осылай әзірленген орама 30-35 минуттай әзір болады. Піскен ораманы ыстық күйінде тең бөліктерге бөліп табаққа салады. Үстіне бұрыш салады. Табаға май салып оған туралған  пиязды қуырып, томат не помидор салып қуырып, бұрыш, тұз, салып тұздық жасап ораманың үстіне құяды.

Салма – сақан етке салынатын ұннан дайындалады. Салманың аты әр жерлерде әр түрлә: салма, кеспе, жайма, шелпек нарын, үзбе т.б. Салманы сорпаға, не суға қатты етіп қамырдан дайындайды. Ол дәмді болуы үшін оның қамырына бір-екі жұмыртқа қосқан жөн. Қамырды алдымен оқтаумен жұқалап жайып, кейін пышақпен жіңішке етіп кесеміз. Оны қайнап тұрған сорпаға пісіреді. Салма етке жабысып қалмауы үшін оны салар кезінде етті сүзіп алады. Оны салған ет жеуге өте жеңіл, әрі сіңімді болады.

Талқан – қуырылған бидай, арпадан, жүгеріден ұнтақтап дайындалады. Ертеде талқан дайындаудың екі тәсілі болған. Бірі – қол диірменге тарту, екіншісі – келіге құю. Екі тәсілмен де дайындағанда талқанның үгілмей қалатын түйіршіктері болады. Оны «талқанның сағы» деп атайды. Талқанның сағын бөліп алу үшін оны жайпақ табаққа салып екшейді. Сонда сағы талқанның бетіне бөлініп шығады да, ұнтағы астында қалады. Бетіндегі сақты алып тастап,талқанның ұнтағын бөліп алады. Талқан – аса құнарлы тамақ. Оны қаймақ, кілегей не болмаса сүтке былғап та жеуге болады. Оны шайға салғанда шай тез суиды және қою болады. Оны жентке қосады. Талқаннан әзірленетін тағамды «сарталқан» немесе «майталқан» деп атайды. Талқанды құмшекер салып дастарханға құрғақ күйінде де қоюға болады.

Тандыр нан – тас немесе құм тандырға жапсырып пісірілетін нан. Тандыр нан көбінесе ашытылмаған қамырдан пісіріледі. Қамырды шақтап үзіп алып, оқтаумен жұқартады. Қызған тандырдың қабырғасына не қызған тасқа жапсырады. Нан жапсырылар кезде тандыр пештің ішіндегі шаланы алып, шоғын ортаға үйіп қояды. Тандыр нан дәмді болу үшін қамырын май құйып илеп, аздап қант езіп құяды.

«Армысың, әз-Наурыз» Астана, «Зерде» баспасы, 2010